Giữa lòng thành phố Hồ Chí Minh, nơi nhịp sống hiện đại thường cuốn trôi những vết tích xưa cũ, một không gian làm việc nhỏ mang tên “Xưởng Xép Office” đã được hồi sinh đầy tinh tế từ căn hộ chung cư cũ kỹ. Dưới bàn tay trau chuốt của chính nhóm thiết kế sở hữu không gian này – văn phòng kiến trúc Xưởng Xép – công trình không chỉ trở thành nơi làm việc mà còn là lời tuyên ngôn về thẩm mỹ hiện đại gắn liền với quá khứ.
Dự án bắt đầu từ sự rung cảm đặc biệt trước vẻ đẹp tiềm ẩn của căn hộ cũ – nét duyên ngầm của chủ nghĩa hiện đại cận nhiệt đới, từng hiện diện rõ nét tại Sài Gòn những năm 60–70. Kết cấu bê tông trần, những mảng tường đã nhuốm màu thời gian, cửa gỗ kiểu cũ và gạch lát sàn nguyên bản – tất cả như thì thầm về thời kỳ kiến trúc cận hiện đại từng hiện diện rõ nét tại Sài Gòn. Thay vì phủ kín bằng lớp sơn mới, đội ngũ thiết kế quyết định lắng nghe và đối thoại với lịch sử của công trình – giữ lại phần lớn cấu trúc và các chi tiết gốc để tôn trọng dòng chảy thời gian.
Việc cải tạo không nhằm mục tiêu làm mới, mà để tái hiện không khí, khôi phục tinh thần và tận dụng vẻ đẹp vốn có của vật liệu cũ. Tường được làm sạch thủ công, lưu lại bề mặt thô mộc nhưng sống động. Vài mảng tường gạch xưa được giữ nguyên, trở thành điểm nhấn thị giác ấm áp giữa sự tiết chế của tổng thể. Chính những dấu vết thời gian này đã trở thành “chất liệu chính” trong quá trình tái sinh công trình.
Mong muốn tạo nên sự chuyển giao hài hòa giữa cái cũ và cái mới, Xưởng Xép đã khéo léo đưa vào những chi tiết nội thất mới một cách nhẹ nhàng. Những món đồ gỗ đóng mới – như bàn làm việc, tủ hồ sơ – được thiết kế dựa trên tỷ lệ và ngôn ngữ của đồ nội thất xưa, với phần chân bàn, tay nắm mô phỏng phong cách thập niên 60-70. Vật liệu chủ đạo là MDF lõi xanh chống ẩm, thép thô và gỗ teak – những lựa chọn có tính tương phản nhưng đồng điệu về mặt thẩm mỹ khi đặt vào không gian cổ điển.
Một trong những thay đổi góp phần định hình không gian về quá khứ là hệ cửa chớp được lắp đặt mới – không chỉ giúp điều tiết ánh sáng và thông gió tự nhiên mà còn là lời gợi nhắc đến kiến trúc nhiệt đới hiện đại miền Nam Việt Nam thế kỷ 20. Bằng việc sử dụng các giải pháp mở thoáng, không gian nội thất dường như rộng hơn so với diện tích thực, đồng thời tạo cảm giác liền mạch giữa các khu vực chức năng.
Không chạy theo xu hướng, không sa đà vào hình thức phô trương, Xưởng Xép Office giữ cho mình vẻ đẹp tiết chế và dung dị – một vẻ đẹp đến từ sự hiểu vật liệu, sự tiết kiệm trong xử lý hình khối và sự kỹ lưỡng trong từng chi tiết thi công. Đây là dạng thiết kế “thấp giọng”, không ồn ào, nhưng càng nhìn lâu càng cảm thấy thấm thía.
Với diện tích vừa phải, nhóm thiết kế bố trí công năng linh hoạt: phòng làm việc chính chiếm trọn không gian có ánh sáng tự nhiên; các khu phụ trợ như kho lưu trữ, vệ sinh, khu pha cà phê được giấu sau hệ tủ tích hợp. Tất cả đều hướng đến sự tiện dụng và tôn trọng dòng dịch chuyển của người sử dụng.
Trong bối cảnh đô thị Việt Nam ngày càng mất đi nhiều công trình có giá trị thẩm mỹ và lịch sử bởi tốc độ xây mới chóng mặt, xu hướng cải tạo – thay vì phá dỡ – đang dần trở thành một lựa chọn mang tính nhân văn và bền vững. Đặc biệt trong giới kiến trúc trẻ, cải tạo không gian cũ thành văn phòng, studio hay cửa hàng sáng tạo là cách để khẳng định bản sắc, tiết kiệm tài nguyên và góp phần giữ lại những mảnh ký ức đô thị đang mai một.
Thành công của dự án không chỉ nằm ở việc tạo ra một văn phòng thẩm mỹ, mà còn ở cách nó kể câu chuyện về thời gian – bằng một thứ ngôn ngữ thiết kế im lặng nhưng thấu cảm. Đây là minh chứng cho xu hướng tái sinh kiến trúc bản địa: không phá bỏ để xây mới, mà tìm lại bản sắc qua cải tạo tinh tế.
Những dự án như Xưởng Xép Office không đơn thuần là việc “tút lại” không gian cũ, mà là hành động thiết kế có chủ đích – đề cao tính lịch sử, bối cảnh và tinh thần của từng công trình. Chúng không chỉ kể lại câu chuyện của một căn hộ, mà còn là hồi âm của một giai đoạn kiến trúc đáng nhớ tại Sài Gòn – giai đoạn mà chủ nghĩa hiện đại được Việt hóa để thích nghi với khí hậu, vật liệu và lối sống bản địa. Việc kế thừa ngôn ngữ kiến trúc cũ với tinh thần tiết chế, linh hoạt và đầy trân trọng đang mở ra những lối đi mới cho kiến trúc đô thị – nơi giá trị không chỉ nằm ở cái mới, mà còn ở cách ta nhìn lại cái cũ.
___
Thông tin dự án:
Tên công trình: Xưởng Xép Office
Địa điểm: TP Hồ Chí Minh, Việt Nam
Thiết kế: Xưởng Xép
Diện tích: 77m2
Năm hoàn thành: 2024
Hình ảnh: Duy Khiem
- Xem thêm: Thân thuộc như ở nhà
