Vườn vệ sinh ở Sơn Lập

Các thiết kế kiến trúc hướng tới cộng đồng luôn được đánh giá cao bởi tính nhân văn cũng như các giải pháp thiết thực gắn liền với dân sinh. Dự án Vườn vệ sinh – Toigetation (Toilet + Washing + Vegetation) do các kiến trúc sư của Công ty H & P thiết kế là một mô hình nhà vệ sinh có tính khả thi cao, có thể áp dụng ở nhiều vùng miền khác nhau trên cả nước ta.

Cho đến nay tình trạng thiếu nhà vệ sinh hay nhà vệ sinh thường không sạch sẽ, hôi hám… vẫn còn tồn tại ở nhiều trường học trên cả nước, đặc biệt là các vùng sâu, vùng xa. Trong bối cảnh ấy, mô hình Vườn vệ sinh được thực hiện tại trường Sơn Lập (xã Sơn Lập, huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng) có thể nhân rộng ra nhiều địa phương trong nước nhờ được thiết kế dựa trên ba tiêu chí: thi công nhanh, chi phí thấp (khoảng 60 triệu đồng cho một công trình) và có thể ứng dụng rộng rãi.

Các tác giả thiết kế chia sẻ: “Với hình ảnh gợi liên tưởng đến một cây lớn có tán lá xòe rộng, tỏa bóng mát che phủ các không gian sử dụng bên dưới và bên trong, Vườn vệ sinh Toigetation ở Sơn Lập ẩn mình vào sườn dốc dưới chân núi Phja Dạ, bao bọc chung quanh là lớp màng thực vật (cây, rau) ở bốn phía của mặt đứng và vườn bậc thang xung quanh. Lớp màng thực vật này giúp điều tiết vi khí hậu, tăng cường kết cấu chịu lực, bổ sung lương thực cho trường đồng thời tạo ra ranh giới ước lệ giữa bên trong với bên ngoài”.

Điểm nổi bật của dự án Toigetation là toàn bộ nhân lực, vật liệu và phương thức xây dựng đều được tận dụng, khai thác tại địa phương. Về nhân lực, dự án huy động các giáo viên, học sinh và người dân ở chung quanh trường. Vật liệu thì sẵn có tre, gạch, ống cống tái sử dụng; cách thức xây dựng thủ công và đơn giản: đào, đắp, chốt, buộc, treo gác… Nhờ đó giúp giảm thiểu chi phí, phát huy hiệu quả cũng như nâng cao ý thức của người dân. Kiến trúc được neo, giằng liền khối đủ sức chịu đựng lốc xoáy và khí hậu nơi đây. Công trình được thông gió và chiếu sáng tự nhiên, hoặc dùng pin mặt trời để chiếu sáng, tận dụng nước mưa, tái sử dụng nước thải và nước sinh hoạt.

Vườn vệ sinh là một thiết kế đơn giản mà đem lại hiệu quả thiết thực, khi đưa vào sử dụng rộng rãi hứa hẹn sẽ giúp thay đổi sinh hoạt thường ngày của học sinh và cư dân nhiều địa phương.

• Ảnh Đoàn Thanh Hà