Trong một số nhà, vì một số lý do, có thể không có phòng khách, thiếu nơi sinh hoạt, hay góc thờ cúng bị thu hẹp, nhưng chỗ nghỉ ngơi hay phòng ngủ luôn là không gian cơ bản (cùng với bếp ăn và khu vệ sinh). Hoạt động hướng ngoại của sinh hoạt hiện đại khiến có lúc phòng ngủ bị xem nhẹ, bị tích hợp vào chức năng khác. Nhưng cuối cùng thì ai cũng mong muốn một phòng ngủ hài hòa phong thủy, là cơ sở quan trọng để “nhà” thực sự là tổ ấm.
Con người thường phải dành tới 1/3 thời gian cuộc đời của mình để ngủ. Chính điều này đã quyết định đến tầm quan trọng của phòng ngủ trong phong thủy. Việc định vị và trang trí cho phòng ngủ sẽ có ảnh hưởng lớn đến vận thế và sức khỏe của con người. Trong thời biến đổi khí hậu và đô thị hóa ồ ạt như hiện nay, có khá nhiều quan niệm về phong thủy phòng ngủ cần xác lập cho đúng hơn.
Hướng nội chứ không khép kín
Điều kiện nhà ở phố thị luôn gặp vấn đề ô nhiễm bởi tiếng ồn và bụi bặm từ đường giao thông, dẫn đến nhiều nhà phải làm bịt kín phòng ngủ để giảm ồn, chống bụi. Biện pháp này chỉ là tạm thời, dễ gây tù hãm nội khí và hại cho sức khỏe khi ngủ trong phòng kín mít, bật máy điều hòa. Cần xem lại cấu trúc nhà để có thể đặt phòng ngủ về phía sau, kề cận sân trong, giếng trời hay khoảng thoáng sau nhà, còn các không gian làm việc hoặc sinh hoạt thì đặt về phía trước. Cách giải quyết này giúp phòng ngủ vẫn thông thoáng và có ánh sáng gián tiếp từ trên cao xuống qua thiên song (cửa trời, cửa sổ mái) rất phù hợp với trường khí Tĩnh của nơi nghỉ ngơi.
Nguyên tắc hướng nội của trường khí nơi ngủ khiến nhà xưa hay dùng bình phong, rèm buông hay cửa có song chớp lật, cửa xoay để che chắn phòng ngủ. Nhưng cha ông ta đã khéo léo “ngăn” mà không “cách”, tạo nơi ngủ thiên về tính Âm nhờ màu tối, ánh sáng gián tiếp dịu nhẹ, khi thức dậy vẫn mở bung ra bên ngoài, lấy gió và nắng vào đầy đủ. Nhà hiện đại nên học hỏi để xử lý không gian phòng ngủ không quá thiên lệch: hoặc quá mở rộng dùng nhiều kính để lấy tầm nhìn rộng như resort, khách sạn, hoặc không gian bít bùng che chắn tối tăm như dạng nhà ống chật chội, đều không tốt về phong thủy cho sức khỏe người cư ngụ lâu dài. Với dạng căn hộ chung cư hay nhà phố diện tích không rộng rãi thì phòng ngủ nên hướng nội chứ không đóng kín, bằng cách dùng hệ tủ kiêm vách ngăn thưa thoáng. Khi đó sẽ dễ kết hợp phòng ngủ với chỗ sinh hoạt hay làm việc, khi cần sẽ lùa bằng cửa gấp trượt là có thể có được chỗ riêng tư ấm cúng mà vẫn thoáng đãng.
Hình dạng của phòng ngủ tốt nhất nên vuông vức, do hình vuông hay chữ nhật thuộc Thổ làm nền tảng cho Mộc phát triển thì có lợi cho sức khỏe, đạt được hiệu quả tăng vượng cho vận thế. Nếu phòng ngủ có tường xéo hay dưới trần nghiêng, mái xéo sẽ tạo thế Hỏa vượng gây cảm giác bất an về tâm lý, khiến thị giác thiếu cân bằng. Đồng thời những phòng ngủ hình đa giác sẽ tạo nên góc cạnh gây áp lực về mặt tâm lý, chỉ hợp làm chỗ vui chơi giải trí Động nhiều hơn Tĩnh.
Nạp khí và thoát khí hợp lý
Vì là chỗ dẫn khí vào và thoát khí ra để tạo nên sự đối lưu nên hệ thống cửa của phòng ngủ rất quan trọng. Một số gia đình quan niệm phòng ngủ chỉ cần mở được cửa một phía, nhưng thực ra tốt nhất là phải có hệ cửa ở hai hướng đối lập nhau nhằm tạo thông gió xuyên phòng. Trường hợp nhà sát vách nhau khiến phòng ngủ chỉ được một mặt có cửa sổ thì nên trổ thêm cửa sổ lật trên cao ở phía hành lang, ngay trên cửa đi nhằm giúp thoát bớt Nội khí bị tù hãm.
Nguyên tắc tiếp theo là khi mở cửa đi vào tránh gặp giường ngay, và nên bố trí làm sao để lối đi bước vào từ phía chân giường. Với phòng ngủ có ban công (thường gặp trong nhà phố) thì không nên làm hai cửa chéo nhau vì sẽ gây ra hướng đi xuyên chéo phòng ngủ, đồng thời khó kê giường vì né cửa này thì sẽ gặp cửa kia. Dĩ nhiên cửa ra vào phòng vệ sinh riêng cũng tránh mở vào ngay đầu giường nằm ngủ, nếu không thể xoay xở vì nhà nhỏ thì cần làm mảng bình phong chắn lại nhẹ nhàng.
Cửa sổ phòng ngủ chỉ cần làm vừa đủ vì Dương quang quá thịnh sẽ gây chói chang, nóng bức và thiếu kín đáo. Tốt nhất chỉ bố trí cửa sổ sáng rõ cho bàn trang điểm, bàn làm việc (nếu có), còn ngay tại phần đầu giường thì ánh sáng cần hạn chế để giữ tính âm. Khi cần thiết có thể bổ sung thêm rèm nhằm chủ động điều chỉnh độ sáng, tạo khung cảnh dịu mát cho phòng.
Ngôi nhà truyền thống chọn hướng đông và hướng đông nam là những phương vị thích hợp để đặt phòng ngủ, vì cả hai phương vị này (Chấn và Tốn, thuộc Mộc) đều tốt cho nghỉ ngơi, phục hồi sức khỏe và là các hướng đón nắng gió tốt. Các hướng tiếp theo thuộc mức khá để đặt phòng ngủ là đông bắc và tây nam (thuộc Cấn và Khôn, hành Thổ) tuy nhiên phải lưu ý có hệ lam che chắn nắng gắt hoặc gió lạnh. Thời hiện đại không thể dễ dàng có được chọn lựa chủ động các hướng thuận lợi, do đó cần linh hoạt hơn ở các hướng khác và dùng thiết bị kỹ thuật bổ sung, khắc phục hạn chế.
Bài trí có chính phụ và hợp phương vị
Cách bài trí đồ gia dụng trong phòng ngủ nên có sự phân biệt phương vị hợp phong thủy, trong đó vị trí giường là chủ thể xem xét, các vùng trái – phải tương đương Long – Hổ, trước là Minh Đường, sau là Hậu Chẩm.
Cần tránh trang trí cầu kỳ, trưng bày đồ đạc hay đặt để sách vở vật dụng nhiều phía đầu giường, bởi vừa bất tiện khi cần sử dụng, vừa tạo thế bất an ở Hậu Chẩm, gọi là Thái sơn áp đỉnh, không có lợi cho sức khỏe và tinh thần của người sử dụng. Lưu ý ngôi nhà truyền thống rất kỵ treo hình ảnh trên phần tường đầu giường, nói chung là cần tạo sự yên tĩnh và ổn định tuyệt đối cho vùng làm chỗ dựa này.
Ngược lại, phần cuối chân giường, mảng tường đối diện người nằm ngủ hoàn toàn có thể trang trí phóng khoáng, sáng tạo và đa dạng, miễn sao hợp mệnh trạch và không làm rối mắt. Ví dụ người dùng phòng ngủ mệnh Kim, thì dùng ba hành kề nhau Thổ (sinh) Kim (sinh) Thủy để tạo mảng trang trí, tủ kệ cho tường chân giường nói riêng và cả phòng ngủ đó nói chung. Có thể dùng màu trắng, hoặc xám nhạt (Kim) làm chủ đạo, phần chỗ dựa sinh Kim nên là nét ngang, mảng gạch hoặc gỗ vuông, nhấn màu vàng (Thổ), còn phần tủ kệ chân giường có thể treo tivi, dùng màu nhấn như xanh hoặc đen (Thủy) phối hợp sao cho hài hòa.
Trong phong thủy, phần kệ đầu giường được quy ước tượng trưng cho hai bên Long Hổ tương trợ về tài phú. Nếu phòng ngủ được xử lý nội thất kệ đầu giường hòa hợp với tổng thể phòng, có chỗ để đèn đọc sách, đồng hồ hay phụ kiện trang trí thì giúp tăng tiện ích, mang ý nghĩa về tương hỗ cho tài vận hưng vượng.
Do tính chất Mộc sinh Hỏa, nên nếu lạm dụng vật liệu gỗ, nhất là gỗ tự nhiên sậm màu trong nhà nhiều sẽ làm cho cảm giác nóng tăng thêm, nhất là trong nhà phố hẹp. Những ngôi nhà muốn dùng gỗ tự nhiên nhiều có lẽ nên học tập mô hình nhà vườn truyền thống: Mộc nhiều sinh Hỏa thì phải dùng Thủy Khắc, như đặt hồ cảnh, làm thác nước nhân tạo, hồ thủy sinh, vòi phun sương… trong điều kiện đất đai phố thị chật hẹp. Do đó phòng ngủ hiện đại tuy có thể tham khảo nhà xưa nhưng không nên quá lạm dụng chất liệu và màu sắc của hành Mộc, mà cần có thêm yếu tố Kim như một sự khắc chế nhằm hướng tới quân bình, tránh thiên lệch.
Việc bố trí ánh sáng hợp lý cũng giảm Hỏa đáng kể cho nhà. Dùng đèn hài hòa cho phòng ngủ là đặt đủ đèn vào các chỗ cần sáng như bàn đầu giường đọc sách hay chỗ tủ áo lấy đồ, chứ không làm cả phòng sáng choang. Có thể bổ sung nhiều nguồn chiếu sáng gián tiếp qua lại trong phòng ngủ như đèn hắt trần, đèn đứng góc phòng hay đèn bàn đầu giường.
Cảm giác về sự thoải mái trong nơi ở có nhiều dạng khác nhau, nhưng chủ yếu vẫn là hai dạng: thoải mái về sinh lý và an nhiên về tâm lý. Có thể gia tăng tiện nghi và cải thiện điều kiện môi sinh (nhiệt độ, gió, độ ẩm, ánh sáng…), nhưng để tạo tâm lý thoải mái thì đòi hỏi thiết kế và gia chủ biết lắng nghe các nhu cầu cơ bản và đáp ứng đúng tâm lý cá nhân nhiều hơn. Một phòng ngủ trở về các giá trị cơ bản của lối sống chậm để không làm xáo trộn nhịp sinh học là phòng ngủ hợp phong thủy trong thời đại hiện nay.
– Ảnh Xuân Trang
