Có những mùa nước về bất ngờ như tiếng gõ cửa lúc nửa đêm. Người miền Tây quen với lũ, nhưng không ai thực sự quen với cảm giác thấy nước dâng sát bậc cửa, ngập lên đôi chân, rồi cuốn theo cả sự bình yên của một mái nhà. Năm 2025, khi 17 cơn bão liên tiếp quét qua Việt Nam và hơn hai phần ba miền Tây chìm trong cảnh chạy lũ, câu hỏi “mình phải đi đâu khi nước lên?” không chỉ dành cho người nghèo nữa. Nó là câu hỏi của tất cả những ai có gia đình, có cha mẹ già, có những góc nhà gắn với ký ức.
Từ nỗi day dứt đó, ý tưởng “Nước về thì mình ở chung” ra đời như một cách trả lời mềm mại: Nếu nước lên, thì nhà cũng lên theo. Một căn nhà không chống lại thiên nhiên mà lặng lẽ tìm cách hòa vào nhịp nước, giống như cách người Đồng bằng đã sống suốt bao đời – không cưỡng lại, mà thích nghi.
Ngày thường, căn nhà nhỏ ấy chỉ như một bungalow vườn nằm an nhiên bên bãi cỏ, cửa mở ra gió và mùi tre nước. Nhưng khi lũ về, toàn bộ cấu trúc nhẹ nhàng tách khỏi nền, nổi lên theo mực nước như một cái tổ vững chãi. Hình tam giác cân – tưởng như đơn giản – lại là dáng hình an toàn nhất giữa bão gió, trọng tâm thấp, không mái đua, không có chỗ cho gió bám vào để quật ngã. Một dáng hình mà chỉ cần nhìn thôi đã cảm thấy vững tâm.
Bên trong, mọi thứ được chuẩn bị cho những ngày bị cô lập: kho lương khô đủ 7–10 ngày; một bếp gas mini sẵn sàng trong những buổi chiều mưa tắt điện; bể tự hoại nổi để không ai phải “chịu đựng” cảnh môi trường ô nhiễm; hai tấm pin mặt trời hứng trọn từng tia sáng hiếm hoi giữa trời bão để sạc cho đèn, cho pin dự phòng, cho tiếng radio phát từng bản tin nhỏ nhoi.
Và rồi thùng nước sạch 220 lít – một chi tiết nghe có vẻ kỹ thuật, nhưng chính là thứ giúp người nhà nấu được bữa cơm nóng, pha được bình trà ấm, giữ lại cái cảm giác “nhà” dù bên ngoài nước cuộn từng lớp.
Ở mức đầu tư 200–250 triệu đồng, nhiều người có thể hỏi: Đáng không? Nhưng khi đứng trước sự thật rằng lũ giờ không còn theo mùa mà có thể đến bất kỳ lúc nào, khi giá của một chuyến chạy lũ đôi khi là cả tuổi thơ của con, hay sức khỏe của cha mẹ già, thì một căn nhà nổi không chỉ là giải pháp kỹ thuật. Nó là sự yên tâm – điều vốn vô giá với những ai từng trải qua cảnh dắt nhau qua dòng nước mấp mé ngực.
Giữa miền sông nước, nơi con người bao đời biết cách đặt niềm tin vào những con nước lớn – nước ròng, dự án này không chỉ để trú lũ. Nó còn để người ta được ở bên nhau. Để khi nước về, ta không phải tản mác mỗi người một nơi, mà có thể về chung một mái nhỏ – nhẹ nhàng, an toàn, đủ đầy – như một lời cam kết: Dù thiên nhiên đổi thay, gia đình mình vẫn ở lại cùng nhau.
Những ngày vừa qua, mô hình nhà chống lũ ứng dụng phương pháp 5G tiếp tục nhận được sự quan tâm mạnh mẽ khi được trưng bày tại sự kiện “Lãnh đạo TP.HCM gặp gỡ cộng đồng khoa học công nghệ, khởi nghiệp sáng tạo” ngày 9/12. Chương trình do UBND TP.HCM chủ trì, cùng Sở Khoa học & Công nghệ và HIDS phối hợp tổ chức tại SIHUB – nơi tập hợp các ý tưởng tiên phong giải quyết vấn đề đô thị và khí hậu.
Với tư cách một nhánh nghiên cứu của CTA, Nhà Xanh mang đến giải pháp 5G – Giảm kinh phí, Giảm giá thành, Giảm nhân công, Giảm thời gian, Giảm phát thải – như một hướng đi mới để kiến tạo nơi trú an toàn khi nước dâng. Mô hình này trước đó cũng xuất hiện tại Vietnam Culture Tech 2025, lọt Top 10 gian hàng được yêu thích và nằm trong 14 dự án InnoCulture của Sở KH&CN. Tiếp đó, giải pháp được giới thiệu ở WISE HCMC⁺ 2025, sự kiện quốc tế kết nối công nghệ – đầu tư – chính sách.
Từ chuỗi trưng bày ấy, nhà chống lũ 5G không chỉ còn là một bản vẽ kỹ thuật. Nó đã bước ra đời sống như một lời cam kết giản dị: dù khí hậu đổi thay, con người vẫn có thể tìm cách ở lại bên nhau, an toàn và bền vững hơn.
Mô hình nhà chống lũ 5G của Nhà Xanh được trưng bày tại SIHUB TP.HCM.
